وظایف خواص در عصر غیبتعلمای اسلام و رهبران فکری فرهنگی جامعه‌ی اسلامی مکرر در روایات مورد تعریف و تمجید قرار گرفته و شان والای آنان گوشزد شده است. بیان این مقام و منزلت از زبان معصومین (علیهم‌السّلام)، حکایتگر رسالت ویژه و تکلیف حساس و خطیر علما به عنوان مشعلداران حقیقت، سکانداران دین، سنگربانان عقیده و ایمان و پرچمداران هدایت مردم است. ۱ - کلام پیامبر مکرم اسلامپیامبر مکرم اسلام (صلی‌الله‌علیه‌وآله‌وسلم) فرمودند: «جایگاه و منزلت فقیه در این وقت (غیبت) مانند جایگاه و منزلت انبیاء بنی اسرائیل است». علما وارثان انبیاء، حصون اسلام و حجّت‌های ائمه (علیهم‌السّلام) بر مردم هستند. ۲ - عملکرد علما در دوران انتظارآنان در عصر غیبت باید خلاء حضور امام غایب از دیدگان، را به خوبی پر کنند و تداعی کننده حضور آن سرور جهانیان و رفیق شفیق امت باشند. بر این اساس علما در دوران انتظار وظیفه دارند عملکردی به شرح زیر داشته باشند. ۲.۱ - وظیفه شناساز آن جا که ایشان یک نوع وابستگی خاص به ولی عصر (عجّل‌الله‌فرجه‌الشریف) دارند لازم است تکالیف کلی فرد منتظر و نیز وظایف خود نسبت به آن حضرت را به نحو احسن و اکمل بجا آورند. (وظایف فوق در دو پرسش و پاسخ قبل از این پرسش توضیح داده شد.) ۲.۲ - تجهیز به علم توام با عملعلما دوران انتظار، لازم است در تفقه دین و حل مشکلات علمی و یا پاسخ به شبهات به تمام امکانات نرم افزاری و علوم مربوطه، مجهز باشند؛ زیرا آنان به عنوان سنگربانان دین و اعتقادات مردم باید اولاً خود را در معرض شبهات و اشتباهات بیمه نمایند که امام صادق (علیه‌السّلام) فرمود: «انسان عالم و آگاه به زمان خودش، مورد هجوم خطاها و اشتباهات قرار نمی‌گیرد». و هم بتواند از مرزهای عقیدتی و عملی مردم دفاع نمایند. و اصولاً کسی که به علمش عمل نکند عالم نیست؛ حضرت امام صادق (علیه‌السّلام) راجع به قول خدای عزوجل: تنها بندگان دانشمند خدا از او ترس دارند، فرمود: «مراد به دانشمند کسی است که کردارش گفتارش را تصدیق کند و کسی که چنین نباشد عالم نیست». ۲.۳ - دفاع و حفاظت از دینسنگربانان و مرزبانان دین، بعد از تجهیز به علوم و تفقه در دین، باید به حفاظت از آن و تحکیم پایه‌های آن بپردازند. و در این راستا اولاً: مبانی دین را با براهین علمی مستحکم نموده و دین را آنگونه که هست به بشریت معرفی نمایند و ثانیاً: در مقابل شبهات و القائات شیاطین آخرالزمان به مقابله و روشنگری برخیزند. امام‌هادی (علیه‌السّلام) فرمودند: «اگر نبودند کسانی از علما که بعد از غیبت قائم ما به او دعوت کنند و بر او دلالت نمایند و از دین او با دلایل خداوند دفاع کنند و بندگان ضعیف خداوند را از دامهای ابلیس و سرکشان او، رها سازند و از شبکه ناصبان خلاص نمایند. هیچ کس نمی‌ماند مگر اینکه از دین بر می‌گشت ولی اینان هستند که زمام دلهای شیعیان ضعیف را به دست می‌گیرند همچنان که ناخدای کشتی سکان آن را در دست دارد، آنان برترین کسان نزد خدای عزوجل می‌باشند». [۹]
موسوی اصفهانی، سید محمدتقی، مکیال المکارم، ج۲، ص۳۹۳.
۲.۴ - تعلیم دین و تنظیم اندیشههادر عصر غیبت جاودانگی اسلام اقتضاء دارد که تعلیم دین و اجرای احکام تداوم یابد و این وظیفه‌ی مهم بر عهده‌ی فقیهان عادل و اسلام‌شناس است. ۳ - وظیفه‌ی علمای شیعه در روایاتروایات متعددی که درباره تحکیم ایمان مردم و نیز سرپرستی ایتام آل محمد (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم) وارد گردیده است ناظر به این وظیفه‌ی خطیر مرزبان حوزه فکری و عقیدتی است. ۳.۱ - روایت از امام صادقمعاویة بن عمار گوید: «به امام صادق (علیه‌السّلام) عرض کردم: مردی است که از شما روایت بسیار نقل و در میان مردم انتشار می‌دهد و آن را در دل شیعیانتان استوار می‌کند و شاید عابدی از شیعیان شما باشد که در روایت چون او نباشد؛ کدام یک بهترند؟ حضرت فرمود: آنکه احادیث ما را روایت کند و دلهای شیعیان ما را استوار سازد از هزار عابد بهتر است». ۳.۲ - روایت از امام حسن عسکریامام حسن عسکری (علیه‌السّلام) در حدیث نسبتاً طولانی که از پدرش و او هم از پدرانش و آن حضرات هم از رسول اکرم (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم) نقل نموده‌اند می‌فرماید: «... و بدتر از این یتیمی (پدر از دست دادن) حال آن یتیمی است که از امامش جدا گشته و نتواند به حضور او برسد و نداند حکم در آنچه از شرایع و احکام دینش دچار می‌گردد چیست، توجه کنید هرکس از شیعیان ما علوم ما را بداند و کسی که نسبت به شریعت ما جاهل و از دیدن ما محروم مانده است را هدایت نماید، یتیمی بر دامان نشانده است آگاه باشید هرکس او را هدایت کند و شریعت ما را به او بیاموزد در رفیق اعلی با ما خواهد بود». [۱۱]
موسوی اصفهانی، سید محمدتقی، مکیال المکارم، ج۲، ص۳۸۸.
در پایان این مطلب را متذکر می‌شویم برای اطلاع بر این روایات که تعداد آنها کم نیست می‌توان به ترجمه کتاب مکیال المکارم، ج۲، ص۳۷۷ تا ص۳۹۷ مراجعه نمود. ۴ - پانویس
۵ - منبعسایت اندیشه قم، برگرفته از مقاله «وظایف خواص در عصر غیبت»، تاریخ بازیابی ۹۵/۴/۸. |